Το τραγούδι του Αχιλλέα της Madeline Miller
Το τραγούδι του Αχιλλέα αποτέλεσε την επιλογή μου για τη λέσχη ανάγνωσης Book Garden για το θέμα του Μαΐου που ήταν η αναδιήγηση. Αρχικά ομολογώ ότι υπήρξα σκεπτική για το βιβλίο αυτό καθώς το έβλεπα συχνά στα αγαπημένα βιβλία διάφορων προφίλ της κοινότητας και πάντα υπάρχει ο ‘φόβος’ για το αν τελικά θα μου αρέσει ένα βιβλίο με τόσο μεγάλο κοινό. Ευτυχώς σε αυτή τη περίπτωση η διαφήμιση δεν μας ξεγελά αλλά αντίθετα θα πω ότι ίσως το βιβλίο αυτό δεν διαφημίζεται αρκετά! Το βιβλίο στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Αναστασίας Καλλιοντζή.
Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με τον όρο αναδιήγηση ή αλλιώς retelling έτσι χαρακτηρίζονται τα βιβλία που επηρεάστηκαν από έναν είδη γνωστό μύθο/ παραμύθι κλπ. , που τα υιοθετεί ο συγγραφέας και τα αξιοποιεί στη δική του ιστορία. Το τραγούδι του Αχιλλέα ανήκει σε αυτό το είδος.
Η Madeline Miller οικειοποιήθηκε την Ιλιάδα του Ομήρου και τη γνωστή σε όλους μας μήνις του Αχιλλέα. Ωστόσο βασική πηγή έμπνευσης πίσω από την ιστορία που μας παραδίδει είναι ένα χωρίο από το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Σε αυτό το χωρίο ο μαθητής του Σωκράτη παραθέτει τη συγκεκριμένη άποψη:
«Αντίθετα τον Αχιλλέα τον γιο της Θέτιδος, τον τίμησαν και τον έστειλαν στα νησιά των μακάρων, γιατί παρόλο που είχε μάθει από τη μητέρα του ότι θα πέθαινε, αν σκότωνε τον Έκτορα, ενώ, αν δεν τον σκότωνε, θα γύριζε στην πατρίδα και θα τελείωνε γέρος τη ζωή του, τόλμησε να προτιμήσει βοηθώντας τον εραστή του τον Πάτροκλο και παίρνοντας εκδίκηση για αυτόν, όχι μόνο να πεθάνει αντί για αυτόν αλλά και να πεθάνει μετά τον θάνατό του.
Γι’ αυτό και οι θεοί τον θαύμασαν υπερβολικά και τον τίμησαν εξαιρετικά, γιατί τόσο πολύ νοιαζόταν για τον εραστή του. Και ο Αισχύλος φλυαρεί λέγοντας ότι ο Αχιλλέας ήταν εραστής του Πατρόκλου, αυτός που ήταν ωραιότερος όχι μόνο από τον Πάτροκλο αλλά και από όλους τους άλλους ήρωες , κι ακόμα αγένειος, κι έπειτα πολύ νεότερος, όπως λέει και ο Όμηρος. Είναι αλήθεια ότι οι θεοί εκτιμούν πολύ αυτόν τον ηρωισμό στον έρωτα θαυμάζουν όμως πολύ περισσότερο και χαίρονται και ανταμείβουν όταν ο ερώμενος αγαπάει πολύ τον εραστή παρά όταν ο εραστής τον ερώμενο. Γιατί ο εραστής βρίσκεται πιο κοντά στους θεούς από τον ερώμενο, γιατί έχει κάτι θεϊκό μέσα του.» Πλάτωνος Συμπόσιο 179e-180a.
H Miller λοιπόν στο βιβλίο της ακολουθεί την άποψη του Πλάτωνα ότι ο Πάτροκλος και ο Αχιλλέας ήταν εραστές και μας εξιστορεί τα γεγονότα από την σκοπιά του Πατρόκλου. Μέσα από την οπτική αυτή καταφέρνει και τονίζει πτυχές που ο Όμηρος δεν αναφέρει στην Ιλιάδα. Μαθαίνουμε τον παρελθόν του Πατρόκλου, πώς έφτασε στη Φθία, πώς κατέληξε στην Τροία με τον Αχιλλέα και τους Μυρμιδώνες του και κυρίως μαθαίνουμε για τον έρωτά του με τον Αχιλλέα. Προσωπικά λάτρεψα την εξέλιξη του χαρακτήρα. Ο Πάτροκλος είναι ένας απίστευτα καλογραμμένος ήρωας, η ενσάρκωση του πιστού συντρόφου, της ανιδιοτέλειας και της καλοσύνης. Αγαπούσε τον Αχιλλέα με όλη του την ψυχή, ωστόσο δεν εθελοτυφλούσε μπροστά στις λανθασμένες του αποφάσεις ούτε του έκρυβε την άποψή του και πάντα προσπαθούσε να τον προστατέψει από την κακία του κόσμου αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό πολλές φορές. Ήταν δίκαιος και οξυδερκής και ίσως να είναι πολύ άσχημο αυτό που θα πω αλλά θεωρώ ότι δεν του άξιζε του Αχιλλέα.
Ένας άλλος χαρακτήρας που εμβαθύνουμε περισσότερο [και αγάπησα επίσης πολύ] είναι αυτός της Βρισηίδας της γνωστής από την Ιλιάδα ως παλλακίδας του Αχιλλέα που του την πήρε ο Αγαμέμνωνας με σκοπό να τον ατιμάσει. Έτσι ξεκίνησε και η πλοκή της Ιλιάδας. Δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο σε περίπτωση που κάποιοι από εσάς δεν το έχετε διαβάσει.
Όσον αφορά τους χαρακτήρες του Αχιλλέα, του Οδυσσέα και του Αγαμέμνονα, οι αναπαραστάσεις τους θα έλεγα ότι είναι πολύ κοντά στο κείμενο της Ιλιάδας. Ο Αχιλλέας είναι όμορφος, έξυπνος, γεμάτος χάρη και γοητεία, όμως δεν παύει να είναι και εγωιστής. Τυφλώθηκε από το θυμό και την οργή του για την ατίμωση που του έκανε ο Αγαμέμνωνας που δεν μπορούσε να σκεφτεί καθαρά. Δεν τον συμπάθησα σαν χαρακτήρα για να είμαι ειλικρινής ούτε μπόρεσα να δείξω συμπόνια για αυτόν. Ίσα ίσα θεωρώ ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν εκείνος δεν ήταν τόσο εγωιστής και απόλυτος.
Τέλος δεν μπορώ να μην σχολιάσω το πόσο όμορφος είναι ο λόγος της συγγραφέως και πόσο λυρικός. Οι περιγραφές του κειμένου δεν με κούρασαν καθόλου. Τις απόλαυσα πολύ και νομίζω ότι περιέγραφαν ακριβώς το κλίμα της εποχής, έδιναν απίστευτη παραστατικότητα στις εικόνες της και της έκαναν πιο ζωντανές. Μπορούσα να ακούσω τις κλαγγές των όπλων, τις οπλές των αλόγων, να νιώσω την άπνοια που επικρατούσε στην Αυλίδα πριν την αναχώρηση για την Τροία, όπως επίσης και να νιώσω όλα τα συναισθήματα των ηρώων και τη φρίκη για τις θηριωδίες του πολέμου. Μου άρεσε επίσης πολύ ο τρόπος που αποτύπωνε τα ήθη και τα έθιμα των αρχαίων Ελλήνων για τους αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτές τις πρακτικές. Μπορώ να συνεχίσω να γράφω με τις ώρες για τα θετικά στοιχεία αυτού του βιβλίου και να σου βρω χιλιάδες ακόμα λόγους για να το διαβάσεις αλλά λέω να σταματήσω εδώ. Προστέθηκε σίγουρα στα αγαπημένα μου βιβλία, αν όχι γενικότερα, σίγουρα στα αγαπημένα του 2021. Αν το έχεις διαβάσει θα χαρώ πολύ να μου πεις τη γνώμη σου. Από μένα πήρε το 100/10.